مهجرت به گرجستان غیرممکن می شود؟

گرجستان با هدف مهار مهاجرت و نفوذ خارجی، قوانین جدید و سخت‌گیرانه‌ای از جمله اخراج مادام‌العمر و محدودیت پناهندگی را در دست تصویب دارد. این تحولات در بحبوحه افزایش بی‌سابقه مهاجران، به‌ویژه روس‌ها و نگرانی‌های فزاینده امنیتی و اجتماعی رخ می‌دهد.

در 30 آوریل، پارلمان گرجستان بررسی بسته قانونی 200 صفحه‌ای با عنوان «حمایت بین‌المللی» را با هدف مبارزه با مهاجرت غیرقانونی به گرجستان و جلوگیری از سوء استفاده از رویه پناهندگی را به پایان رساند.

وزارت کشور گرجستان این تغییرات قانونی را تهیه کرده و پیش‌بینی می‌شود در اواخر ماه مه توسط پارلمان گرجستان تصویب شود. حزب حاکم «رویای گرجستان» تلاش می‌کند همزمان با مهار سطح بالای مهاجران غیرقانونی در گرجستان، دخالت شهروندان خارجی در زندگی سیاسی کشور را نیز محدود کند.

بر اساس تحولات قانونی، مجازات جدیدی شامل اخراج یک تبعه خارجی از گرجستان و ممنوعیت ورود به کشور تا پایان عمر، به قانون جزا و قانون تخلفات اداری اضافه خواهد شد.

علاوه بر این، ماده‌ای در قانون اداری برای اخراج اتباع خارجی از گرجستان در موارد اوباشی‌گری جزئی، خرابکاری، نافرمانی از پلیس، توهین لفظی به یک مقام رسمی و نقض قوانین تجمعات و تظاهرات، که شامل ممنوعیت ورود تا سه سال می‌شود، گنجانده شده است.
 

برخورد با نفوذ خارجی: از بازداشت وکلای آمریکایی تا ممانعت از ورود غربی‌ها

طی سال گذشته، دولت گرجستان حضور بیشتر شهروندان کشورهای خارجی، از جمله گرجی‌تبارهایی که تابعیت گرجستان را ندارند، در اعتراضات گسترده ضد دولتی روزانه مشاهده کرده است که این امر خشم شدید دولت «رویای گرجستان» را برانگیخته و آن را به سمت تشدید قوانین مهاجرت سوق داده است.

به عنوان مثال، در سال 2024، طی اعتراضات علیه تصویب قانون «عوامل خارجی» به سبک روسی، پلیس گرجستان یک وکیل آمریکایی به نام تد جوناس را که در گرجستان زندگی می‌کرد، مورد ضرب و شتم قرار داده و دستگیر کرد.

اخیراً موارد ممانعت از ورود غربی‌ها به این کشور بیشتر شده است. در اواخر آوریل، پلیس مرزی گرجستان به ویکتور پاتراشکان، کمدین استندآپ رومانیایی که به احساسات ضد روسی خود شهرت دارد و قصد داشت چندین نمایش در گرجستان برگزار کند، اجازه ورود به کشور را نداد.

این کمدین، ممانعت از ورود خود را با سیاست‌های طرفدار روسیه «رویای گرجستان» مرتبط می‌داند. در ماه آوریل، دو روزنامه‌نگار فرانسوی که قبلاً اعتراضات ضد دولتی و طرفدار اروپا در گرجستان را پوشش داده بودند نیز از ورود به کشور منع شدند.

در ماه مارس، به رگینا یگورووا-آسکرووا، فعال حقوق بشر لیتوانیایی که 15 سال با خانواده‌اش در گرجستان زندگی کرده بود، اجازه ورود به کشور داده نشد. در آوریل، نیکولای کاسیان، فعال اپوزیسیون روس و نامزد سابق معاونت شهرداری مسکو نیز از ورود به گرجستان منع شد.
 

تغییرات در روند پناهندگی؛ سخت‌گیری بیشتر در مرزها

دولت گرجستان همچنین تصمیم گرفته تا رویه‌ها و شرایط اعطای پناهندگی به شهروندان خارجی را از طریق قوانین جدید تغییر دهد. در صورتی که ورود یک تبعه خارجی تهدیدی برای امنیت کشور ایجاد کند، درخواست پناهندگی مستقیماً در مرز دولتی و بدون اجازه ورود تبعه خارجی به خاک گرجستان بررسی خواهد شد. مهلت‌های بررسی و تجدیدنظر در تصمیمات مربوط به پرونده‌های پناهندگی نیز به طور قابل توجهی کاهش یافته است.

افزایش چشمگیر مهاجران در دوره «رویای گرجستان»؛ آمار و نگرانی‌ها

از زمان روی کار آمدن «رویای گرجستان» در سال 2012، هجوم شهروندان خارجی به گرجستان، از جمله مهاجران غیرقانونی، به طور چشمگیری افزایش یافته است. در کشوری کوچک مانند گرجستان با جمعیتی تنها 3.7 میلیون نفر، این واقعیت که از سال 2012 حدود 272,000 شهروند خارجی در کشور باقی مانده‌اند، قابل توجه است. آماری برای این ارقام قبل از سال 2012 در دست نیست.

الکساندر داراخولیدزه، معاون وزیر کشور گرجستان، اذعان می‌کند که کشور فاقد یک سیستم یکپارچه برای ثبت مهاجران غیرقانونی است. با این حال، بر اساس برآوردهای تقریبی وی، امروزه بین 20,000 تا 25,000 مهاجر غیرقانونی در کشور وجود دارد.
 

توجیهات دولت و آمار اخراج‌شدگان

«رویای گرجستان» تشدید سیاست مهاجرت را با دستورالعمل‌های مربوطه پارلمان اروپا و شورای اروپا توجیه می‌کند. دولت گرجستان اطلاعاتی در مورد حضور هزاران مهاجر غیرقانونی در کشور دارد، اما طبق آمار وزارت کشور، در سه ماهه اول سال 2025، تنها 219 تبعه خارجی از گرجستان اخراج شده‌اند، از جمله شهروندان ایران، هند، ترکیه، چین، روسیه، ترکمنستان، پاکستان، عراق، میانمار، نیجریه، آذربایجان، لبنان، بنگلادش، اردن، ارمنستان، الجزایر، کامرون، آمریکا، بلاروس، مولداوی، نپال، تاجیکستان، لیتوانی و قرقیزستان.

در عین حال، فرض بر این است که برخی از این اخراج‌شدگان اصلاً غیرقانونی نبوده‌اند و به دلایل مختلف از کشور اخراج شده‌اند.

دانشجویان خارجی در گرجستان: فرصت اقتصادی یا تنش اجتماعی؟

در دوران حکومت «رویای گرجستان»، تعداد دانشجویان خارجی در گرجستان به شدت افزایش یافته است. با این حال، همانطور که برخی کارشناسان محلی اشاره می‌کنند، بسیاری از کشورهای توسعه‌نیافته اقتصادی به بهانه تحصیل به گرجستان می‌آیند تا اقامت خود را در این کشور قانونی کنند.

در مؤسسات آموزش عالی گرجستان، بیش از 187,000 دانشجو وجود دارد و از هر پنج دانشجو، یک نفر خارجی است. از 37,125 دانشجوی خارجی، 20,319 نفر شهروند هند هستند. بسیاری از دانشجویان خارجی شهروندان اردن، سودان، پاکستان، لبنان، مصر، آذربایجان و غیره هستند.

آنها در حین تحصیل، اغلب به عنوان پیک، راننده تاکسی و در بخش خدمات مشغول به کار می‌شوند. به همین دلیل، تنش‌های اجتماعی در این کشور در حال افزایش است زیرا تصور می‌شود خارجی‌ها مشاغل محلی‌ها را از آنها می‌گیرند.

پیک‌ها، رانندگان تاکسی و راهنمایان تور محلی گرجی قبلاً چندین تظاهرات برای حمایت از حقوق کار خود و بازار کار محلی در برابر خارجی‌هایی که حتی زبان گرجی را بلد نیستند و قوانین محلی را رعایت نمی‌کنند، برگزار کرده‌اند.
 

انتقادات رئیس‌جمهور سابق و افزایش جمعیت روس‌زبان

حتی سالومه زورابیشویلی، رئیس‌جمهور سابق گرجستان، از وضعیت مهاجران در این کشور ابراز نارضایتی کرده است.

او در فیسبوک نوشت: «وقتی سوار تاکسی می‌شوم، با راننده‌ای مواجه می‌شوم که نه زبان بلد است و نه شهر را می‌شناسد و هیچ‌کس حتی از راننده گواهینامه هم نمی‌خواهد. در مورد راهنمایان تور که دیگر جای خود دارد، این مسئله کاملاً در دست روس‌ها و سایر ملیت‌هاست. روس‌ها دیگر در گرجستان احساس می‌کنند در خانه خود هستند.»

در دوران حکومت «رویای گرجستان»، جمعیت روس‌زبان در گرجستان به شدت افزایش یافته است.

به گفته سازمان غیردولتی گرجی «موسسه توسعه آزادی اطلاعات» (IDFI)، از سال 2022 تا 2024، پس از آغاز جنگ روسیه و اوکراین، 71,600 شهروند روس، 21,200 شهروند اوکراینی، 11,400 شهروند بلاروسی، 9,000 شهروند هندی، 6,000 شهروند ترک و 5,800 شهروند آذربایجانی در گرجستان باقی مانده‌اند.
 

موج حضور روس‌ها در گرجستان؛ اعطای شهروندی و هشدارهای امنیتی

نگران‌کننده‌تر و تهدیدآمیزتر برای امنیت ملی گرجستان این واقعیت است که روس‌ها نه تنها گرجستان را برای زندگی انتخاب می‌کنند، بلکه مشتاق دریافت تابعیت گرجستان نیز هستند.

این امر به آنها حق رای در انتخابات و تأثیرگذاری بر زندگی سیاسی کشور را می‌دهد. فدراسیون روسیه در فهرست کشورهایی که شهروندان آنها طی 10 سال گذشته تابعیت گرجستان را دریافت کرده‌اند، رتبه اول را دارد.

طبق آمار اداره ملی آمار گرجستان، در دوران حکومت حزب «رویای گرجستان» از سال 2015 تا 2024، 24,866 شهروند روس تابعیت گرجستان را دریافت کرده‌اند. تنها در سال 2024، به 2,361 شهروند روس تابعیت گرجستان اعطا شده است. در مجموع، طی سال گذشته 3,587 نفر تابعیت گرجستان را دریافت کرده‌اند.
 

سیاست‌های متناقض ویزا؛ از تسهیل برای برخی تا سخت‌گیری برای دیگران

شهروندان تقریباً 100 کشور می‌توانند برای دوره‌های زمانی مختلف بدون ویزا از گرجستان بازدید کنند که این امر تا حدی به دلیل علاقه گرجستان به جذب هرچه بیشتر گردشگران خارجی است.

علاوه بر این، شهروندان 17 کشور آسیایی و آفریقایی می‌توانند با ویزا یا مجوز اقامت کشورهای حوزه خلیج فارس از گرجستان بازدید کنند. در میان این 17 کشور، کشورهای درگیر جنگ‌های داخلی مانند افغانستان، بنگلادش، غنا، اتیوپی، اریتره، یمن، کنگو، نیجریه، پاکستان، سومالی و سودان وجود دارند.

به ویژه حضور سوریه در فهرست این کشورها گیج‌کننده است، کشوری که در دوران حکومت بشار اسد، رئیس‌جمهور سابق سوریه، استقلال دو منطقه اشغالی گرجستان، یعنی آبخازیا و منطقه تسخینوالی (اوستیای جنوبی)، را به رسمیت شناخت. قابل ذکر است که علی‌رغم تغییر نظام طرفدار روسیه در سوریه، دمشق هنوز این به رسمیت شناختن را پس نگرفته است.