ابداً به توافق نزدیک نیستیم | دور جدید مذاکرات؛ زمان تداخل خطوط قرمز فرا رسیده است!
گفت‌وگوها به «صحنه نبرد بر سر غنی‌سازی اورانیوم تبدیل شده است.»
رئیس‌جمهور آمریکا دونالد ترامپ هفته گذشته مدعی شده بود که توافق هسته‌ای با ایران «نزدیک» است، اما به گفته تحلیلگر فارین پالیسی به نظر نمی‌رسد این‌گونه باشد، چرا که طرفین در حال پافشاری بر خطوط قرمز خود هستند و به نظر در کوتاه‌مدت امکان یافتن راه‌حلی برای مذاکرات هسته‌ای وجود ندارد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی آیت‌الله خامنه‌ای درخواست آمریکایی‌ها درباره غنی‌سازی ایران را «غلط زیادی» خوانده و تأکید کرد که کشور منتظر اجازه هیچ‌کس برای غنی‌سازی نیست. وی همچنین اظهار داشت که گمان نمی‌کند مذاکرات غیرمستقیم کنونی به نتیجه برسد.
دیگر مقامات ایرانی نیز تأکید کرده‌اند در صورتی که ایالات متحده همچنان درخواست کند ایران غنی‌سازی اورانیوم را متوقف نماید، مذاکرات شکست خواهد خورد و ایران آن را طبق پیمان عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای(NPT) حق مسلم خود می‌داند.
اما مقامات مختلف دولت ترامپ مسئله غنی‌سازی را سنگ بنای مواضع خود در قبال مذاکرات کرده‌اند. نماینده ویژه ایالات متحده در مذاکرات استیو ویتکاف گفت که آمریکا اجازه نخواهد داد ایران حتی «۱ درصد» ظرفیت غنی‌سازی داشته باشد. وزیر امور خارجه ایالات متحده مارکو روبیو نیز در تاریخ ۲۰ مه به کمیته روابط خارجی سنا گفت که دولت با هرگونه قابلیت غنی‌سازی داخلی در ایران مخالف است.
مدیر پروژه ایران در گروه بحران بین‌المللی علی واعظ تلاش آمریکایی‌ها برای حذف غنی‌سازی ایران را تلاشی شکست‌خورده خواند و در این باره اظهار داشت: «ما اکنون ابداً به توافق نزدیک نیستیم. از آنچه که من می‌فهمم، پیشنهاد ایالات متحده صفر غنی‌سازی است که در ۲۰ سال گذشته هیچ‌گاه موفق نبوده است.»
غنی‌سازی مدت‌ها است که مورد توجه سیاسیون آمریکایی بوده است. در تاریخ ۱۴ مه بیش از ۲۰۰ قانون‌گذار از هر دو مجلس کنگره نامه‌ای به ترامپ ارسال کردند و از او خواستند که با هر توافقی که به ایران اجازه دهد ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم را حفظ کند مخالف باشد.
در هر حال سؤالات زیادی درباره مذاکرات وجود دارد. این که آیا تسهیل تحریم‌ها در صورت رسیدن به توافق واقعاً تحقق خواهد یافت. تحریم‌های اولیه و ثانویه ایالات متحده، مانند آن‌هایی که بخش‌های انرژی و بانکی ایران را محدود می‌کنند، قابل توجه هستند و تغییر آن‌ها دشوار است. همان‌طور که ایران بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ آموخت، بازگرداندن بانک‌ها و کسب‌وکارهای آمریکایی و حتی بسیاری از کسب‌وکارهای اروپایی به فعالیت‌های عادی در مناطقی که به مدت طولانی در فهرست سیاه بوده‌اند دشوار بوده است.
جدای از این واعظ بیان می‌کند آمریکایی‌هایی که معتقدند ایران در این گفت‌وگوها موضع ضعف دارد و به همین دلیل ممکن است امتیازات بیشتری بدهد، در اصل «علیه توافق» سخن می‌گویند.
به گفته فارین پالیسی، در حال حاضر زمان‌بندی حائز اهمیت در این گفت‌وگوها، نَه مهلت ۶۰ روزه ترامپ برای دستیابی به توافق، بلکه تا ماه اکتبر و زمانی است که فرصت اعضای برجام برای بازگرداندن تحریم‌ها از بین خواهد رفت.
واعظ با اشاره به گمانه‌زنی‌ها درباره استفاده اروپایی‌ها از مکانیسم ماشه، آن را یک «خودکشی» از سوی اروپایی‌ها دانست و گفت که در این صورت ایران از پیمان عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای، ان‌پی‌تی، خارج خواهد شد که می‌تواند بر نگرانی‌های غربی‌ها درباره برنامه هسته‌ای ایران بیفزاید.
وزیر امور خارجه ایران سید عباس عراقچی چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت با اشاره به احتمال استفاده اروپا از مکانیسم ماشه گفت: «موقعیتی که ما الان در آن قرار داریم، به هیچ وجه تقصیر ایران نیست، تقصیر آمریکاست که از برجام خارج شد و تقصیر کشورهای اروپایی است که نتوانستند بیرون رفتن آمریکا را جبران کنند.»
وی در این باره تأکید کرد: «تهدید ایران به استفاده از مکانیسم ماشه یا اسنپ بک، یک تهدید کاملاً غیرمنطقی است و هیچ وجه حقوقی و سیاسی ندارد. از نظر ما اگر اروپا به دنبال این اقدام برود، یک اشتباه بزرگ است و مسلماً تبعات این اقدام را باید قبول کند. ما قبلاً در این خصوص با اروپایی‌ها صحبت کردیم اگر به چنین اقدامی دست بزنند تبعاتی خواهد داشت که اروپا باید مسئولیت آن تبعات را قبول کند.»
وزارت امور خارجه عمان شامگاه امروز رسماً زمان دور پنجم مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا و محل آن را اعلام کرد و گفت که دور پنجم گفت‌وگوهای ایران و آمریکا جمعه این هفته، دوم خردادماه در رم برگزار خواهد شد.
تا کنون چهار دور مذاکره غیرمستقیم میان ایران و آمریکا انجام شده است. مقامات آمریکایی پس از دور چهارم گفت‌وگوها به شکل عمومی غنی‌سازی ایران را خط قرمز واشنگتن اعلام کرد. با توجه به پاسخ قاطع ایران درباره لزوم ادامه غنی‌سازی کشور، دور بعدی مذاکرات در روز جمعه پیچیدگی‌های زیادی را به همراه خواهد داشت.
يونس محمودی
من یونس محمودی هستم، نویسنده‌ای که چند ساله در حوزه مهاجرت و اخذ ویزا می‌نویسم. همیشه سعی کرده‌ام اطلاعات پیچیده و رسمی مهاجرتی رو به زبانی ساده و قابل‌فهم برای فارسی‌زبان‌هایی که در مسیر مهاجرت هستند، توضیح بدم. تجربه‌هام از مطالعه قوانین کشورهای مختلف و صحبت با کسانی که واقعاً این مسیر رو رفتن، بهم کمک کرده تا مطالبی بنویسم که کاربردی و به دردبخور باشن.